Er wordt de Groningers weinig rust gegund. Een emotionele parlementaire enquête, aardbevinkjes en nu hangt de toekomst van aluminiumbedrijf Aldel weer aan een dun draadje. Deze week heeft Aldel uitstel van betaling aangevraagd en gekregen. Heeft deze energie-intensieve industrie nog een kans in Nederland of mogen ze van het kabinet het licht uit doen?
Maakt Den Haag vaart met de-industrialisatie politiek?
De tijden dat Den Haag industrieën lokte met overvloedig goedkoop gas en wegkeek bij verplichtingen om energiebesparende maatregelen te nemen, zijn wel voorbij. Het heimelijke doel van het kabinet heet de-industrialisatie. Nederland moet veranderen in een netjes aangeharkt, honderd procent boer- en schoorsteenloos zon- en windmolenpark. Althans, zo lijkt het. De vaart begint er in elk geval in te komen. Ga maar na. In de glastuinbouw, goed voor negen procent van het totale gasverbruik, valt het ene na het andere bedrijf om. Kunstmestfabriek Yara in Sluiskil ligt al een tijdje stil. In Limburg draaien de fabrieken van Chemelot op halve kracht. Zinksmelterij Nyrstar uit Budel deed in augustus de poort dicht. En nu wankelt weer een andere grote energieslurper, Aldel, de aluminiumsmelterij uit Groningen.
Corus wilde Aldel al afdanken
Onder de vlag van Hoogovens streek Aldel – voluit Damco Aluminium Delfzijl – al in 1966 neer bij het dorp Farmsum. De nabijheid van de zee en zo goed als gratis gas uit Slochteren maakten van Noord-Groningen een ideale vestigingsplaats voor de zeer energie-intensieve productie van aluminium. Aldaar verliepen de zaken voorspoedig tot in de jaren negentig de aluminiumprijs daalde, Hoogovens met British Steel tot Corus fuseerde en Corus de smelterij wilde afdanken. In 2009 brak een nog roeriger periode aan toen het bedrijf in handen kwam van de Anglo-Amerikaanse evenknie van onze Joep van den Nieuwenhuyzen, Gary Klesch. Want selfmade turn-around manager Klesh, zoon van een profbokser, weesjongen uit Cleveland, hield van een potje knokken.
Gary Klesch bracht Aldel bijna om zeep
Gary Clash, zoals hij in de zakenwereld te boek staat, bond als eerste de strijd aan met het kabinet. De aluminiumsmelter kon niet meer concurrerend zijn omdat de staat weigerde substantiële korting te geven op de energieprijs. ‘Den Haag heeft Aldel om zeep geholpen,’ beweerde Gary. En zo ging het maar door en dat terwijl de enige die Aldel met een paar faillissementen écht bijna om zeep had geholpen uiteraard Klesch zelf was. Om 2017 kwam York Capital aan het roer. Deze Amerikaanse investeringsmaatschappij zag wél werkelijk toekomst in Aldel. Er werd personeel aangenomen en geïnvesteerd in een nieuwe oven zodat de productiecapaciteit volledig kon worden benut. Maar eind vorig jaar brachten de stijgende energieprijzen en de CO2-taks het bedrijf wederom in de problemen. Dankzij een creatieve management-buy out van directeur Chris McNamee, die de smelter van York overnam, kon Aldel goeddeels schuldenvrij verder.
Aldel kan zijn rekeningen niet meer betalen
De huidige crisis waarin het bedrijf verkeert, is een direct gevolg van de gestegen gasprijs. De productie is al in september stilgelegd, een pijnlijke ingreep waarbij 187 werknemers werden ontslagen. Maar omdat de betere tijden waarop wordt gehoopt, uitblijven kan Aldel zijn rekeningen niet meer betalen. De aangestelde bewindvoerder en de directie zijn in gesprek met partijen om te kijken of de onderneming nog te redden is. Noodkreten richting Den Haag blijken aan dovemansoren te zijn gericht. Overigens: met de-industrialisatie is niet per se iets mis, op voorwaarde dat er werkelijk vooruitziend beleid achter zit. Wanneer we geregeerd worden door extreme omstandigheden die de gasprijs omhoog stuwen en compenserende maatregelen voor cruciale industrieën uitblijven zodat faciliteiten en kennis uit Nederland verdwijnen, ligt het anders. Het lot van Aldel lijkt dit keer louter door die omstandigheden te worden bepaald.