De wet is bedoeld om stijfkoppige schuldeisers tot rede te brengen. Maar hij wordt gebruikt door stijfkoppige ondernemers die aan de gevolgen van hun rode cijfers willen ontsnappen. Uit gegevens van de Raad voor de rechtspraak en faillissementsadvocaten blijkt dat steeds meer ondernemers de wet níet aanwenden om dwarsliggende crediteuren in het gareel te krijgen maar om aan een faillissement te ontkomen. Verwacht wordt dat het aantal zaken dit jaar ruim zal verdubbelen.
Whoa was bedoeld om koppige schuldeisers tot akkoord te dwingen
Met de nieuwe Wet homologatie onderhands akkoord (Whoa) die op 1 januari 2021 werd ingevoerd, beoogt de wetgever een weeffout uit de oude faillissementswet te repareren. Het moest afgelopen zijn met schuldeisers die goede oplossingen blokkeren. Crediteuren zijn sindsdien niet langer bij machte om een doortimmerd herstructureringsplan tegen te houden. Wanneer de meeste andere schuldeisers wél akkoord gaan, kan de rechter het akkoord bindend verklaren (‘homologeren’). Voorwaarde is wel dat deze groep schuldeisers tenminste twee derde van de schuldenlast (of het aandelenkapitaal) vertegenwoordigt.
Met de Whao had het faillissement van DAF voorkomen kunnen worden
Op zich een prima plan. Had de Whoa-optie in 1993 al in het wetboek gestaan, dan was bijvoorbeeld een prachtig bedrijf als DAF niet failliet gegaan. Het Eindhovense truckbedrijf ging begin jaren negentig op de fles omdat naar verhouding kleine schuldeisers weigerden met een sanering in te stemmen. Het Amerikaanse PACCAR ging met het gerenommeerde bedrijf aan de haal. Over de eerste helft van 2023 rapporteerde PACCAR opnieuw een recordomzet en een recordwinst.
Einde coulance Belastingdienst leidt tot toename Whoa-zaken
Inmiddels blijkt dat de Whoa zich ook leent voor andere doelen. In 2022 stapten 111 bedrijven naar de rechter om een Whoa-procedure te starten. In 2023 werd ditzelfde aantal eind juli al bereikt. Naar verwachting zullen tussen de twee- en driehonderd ondernemingen dit jaar een beroep doen op de Whoa. De sterke stijging wordt ook ingegeven doordat de coulanceperiode van de Belastingdienst op 1 oktober ten einde loopt.
Sinds augustus 2022 neemt de fiscus bij een Whoa-akkoord genoegen met hetzelfde percentage als een concurrente schuldeiser. Normaliter volgt de Belastingdienst bij kwijtschelding de lijn dat over de uitstaande vordering het dubbele percentage met worden betaald. Omdat de fiscus per 1 oktober zijn privilege als preferente schuldeier weer zal laten gelden, starten bedrijven nu nog gauw een Whoa-procedure op.