Het Amerikaanse biotechbedrijf 23andMe, bekend van zijn DNA-zelftesten, heeft faillissementsbescherming aangevraagd in de VS. Tegelijkertijd maakte medeoprichter en CEO Anne Wojcicki haar vertrek bekend, al blijft ze betrokken als bestuurslid. De stap markeert een cruciale fase in een jarenlange strijd om een duurzaam verdienmodel te vinden, in een tijd van groeiende zorgen over privacy, verlies van klantvertrouwen en financiële onzekerheid.
Strategische heroriëntatie onder juridische bescherming
23andMe heeft in de staat Missouri een zogenoemde Chapter 11-procedure gestart. Daarmee wordt het tijdelijk beschermd tegen schuldeisers, wat ruimte biedt om het bedrijf te herstructureren, nieuwe leningen aan te gaan en vooral: het bedrijf in zijn geheel te verkopen. Volgens voorzitter Mark Jensen van het Special Committee van de raad van bestuur is het doel “de waarde van het bedrijf te maximaliseren” via een verkoop onder toezicht van de rechtbank.
Tijdens de procedure blijven de diensten van 23andMe beschikbaar zoals voorheen. Klanten behouden toegang tot hun genetische profiel, kunnen testkits blijven kopen en ontvangen, en de opslag en beveiliging van DNA-gegevens blijft volgens het bedrijf onveranderd. Alleen kopers die aantoonbaar zorgvuldig omgaan met klantdata zouden worden overwogen, al blijft onduidelijk hoe streng die criteria precies zijn.
Van beursbelofte naar waardeverlies
23andMe, opgericht in 2006, was een pionier in het toegankelijk maken van genetisch onderzoek voor consumenten. Het concept – een simpele thuistest met een wattenstaafje voor informatie over afkomst en gezondheidsrisico's – sloeg in eerste instantie aan. In 2021 beleefde het bedrijf een succesvolle beursgang en werd tijdelijk gewaardeerd op miljarden dollars. Toch bleef het succes fragiel. Met een piekwaarde van zo’n 6 miljard dollar, waarin Wojcicki zelf bijna de helft bezat, is de huidige waarde gezakt naar slechts 50 miljoen.
Het probleem zat dieper dan waardeverlies. Het verdienmodel bleek onhoudbaar. Hoewel ruim 15 miljoen klanten gebruikmaakten van de DNA-analyse, keerden de meesten niet terug na hun eerste test. Pogingen om via abonnementen gepersonaliseerde gezondheidsupdates aan te bieden, of de databank te gelde te maken voor farmaceutisch onderzoek, leverden onvoldoende inkomsten op.
Vertrouwenscrisis na grootschalige hack
De reputatie van 23andMe kreeg een zware klap in 2023 toen een hack plaatsvond waarbij gegevens van zo’n 7 miljoen gebruikers uitlekten. Hoewel geen genetische data werden gestolen, kwamen wel gevoelige informatie zoals geboortejaren, woonplaatsen en stambomen op straat te liggen. De nasleep van het datalek werd verergerd door de gebrekkige communicatie vanuit het bedrijf, dat pas maanden later volledig duidelijkheid gaf over de omvang van de inbreuk.
Als gevolg schikte 23andMe voor 30 miljoen dollar met gedupeerde klanten en accepteerde het drie jaar lang verscherpt toezicht op zijn beveiligingspraktijken. De overheid van Californië waarschuwde consumenten sindsdien actief over hun rechten rond genetisch materiaal. Gebruikers kregen informatie over hoe ze toestemming kunnen intrekken of hun DNA volledig laten vernietigen.
Interne onrust en machtsstrijd
Intern kampte 23andMe eveneens met onrust. Eind 2023 stapten alle zeven onafhankelijke leden van de raad van bestuur op, uit onvrede over Wojcicki’s strategie en haar pogingen het bedrijf weer van de beurs te halen. Eerder al werden 200 medewerkers ontslagen – bijna 40 procent van het personeel – en werden alle therapeutische ontwikkelingsprogramma’s stopgezet.
Opmerkelijk is dat Wojcicki, voormalig echtgenote van Google-oprichter Sergey Brin, twee pogingen deed om het bedrijf zelf over te nemen, maar beide keren wees het bestuur haar bod af als te laag. Nu laat ze weten nog steeds te geloven in de toekomst van het bedrijf, en overweegt ze als onafhankelijke investeerder alsnog een doorstart.
Een pionier op de rand
23andMe’s verhaal is er een van vroege technologische innovatie, publieke belangstelling én de valkuilen van een instabiel bedrijfsmodel in een gevoelige sector. Wat ooit begon als een revolutionair consumentenproduct, balanceert nu op de rand van verdwijnen. Met een verkooptraject in zicht en groeiende zorgen over de omgang met genetisch materiaal, blijft de status van het DNA van miljoenen klanten vooralsnog onduidelijk.