De uitzonderlijke wet van de huizenmarkt

Waardestijging

Op de huizenmarkt heersen rare verschijnselen. Kopers reageren raar, verkopers, makelaars, bouwers, de regering, de belastingdienst, de hypotheekbanken – iedereen. Niemand wil of kan vooruitkijken. Gevolg: de prijsgrafiek maakt curieuze capriolen. Eind 2016 was mijn eenvoudige woning minder dan € 250.000 waard. Nu, begin 2019, worden in onze buurt woningen zoals mijn huis verkocht voor € 300.000. Een ‘waardestijging’ van twintig procent!

De omgekeerde wet van de huizenmarkt

Het gekke is: de wens om een huis te kopen, speelt vooral op in een periode waarin de economie beter draait. Op elke andere markt stijgt de verkoop naarmate de prijzen van de producten dalen, op de huizenmarkt geldt het omgekeerde: de koper wacht op perioden waarin de huizenprijzen als een gek omhoogschieten.

Lekker wachten met kopen

Wat gaat er schuil in het hoofd van de potentiële huizenkoper? Wat denkt hij eigenlijk: ‘Ik wacht lekker met kopen tot het huis van mijn dromen tenminste tien procent hóger ligt.’ Of: ‘Ik wacht rustig totdat de regering opnieuw ingrijpt in de hypotheekrenteaftrek.’ Of: ‘Misschien gaat straks de hypotheekrente omhoog. Dat zou fijn zijn, pas dán koop ik een huis.’ Het komt bij de huizenkoper niet op om pas een woning te kopen wanneer de vraagprijs het meest gunstig is.

De huizenkoper is nodeloos pessimistisch

Nee, zodra de prijzen gaan dalen, wacht de koper af en denkt: ‘Als ik nu een huis koop, raak ik misschien werkloos, ziek of beland ik in een scheiding en door al die ellende vind ik nooit meer een andere baan.’ De nodeloos pessimistische koper vergeet dat er ook in de crisistijd door bijna acht miljoen mensen werd gewerkt en dat er slechts een werkloosheid van nog geen 700.000 werklozen bestond. Raar toch? Zó belabberd was onze economie er niet aan toe, zelfs toen niet. Als de prijs van een pond suiker of een liter benzine plotseling drie tot tien keer over de kop gaat, zoals dat gebeurt in landen als Zimbabwe of Venezuela, ja, dán is wantrouwen in de economie gerechtvaardigd.

Kronkelredeneringen

Andere stakeholders profiteren gretig mee van de kronkelredeneringen van de huizenkoper. De verkoper biedt zijn woning niet meer een vraagprijs aan maar meldt dat er vanaf een bepaalde prijs ‘geboden’ kan worden. Makelaars spelen ook een voorname rol: zij zijn immers de souffleurs van kopers én verkopers. Wanneer het aanbod gigantisch is, houden ze de prijzen te hoog en in een periode waarin consumenten overlopen van vertrouwen, laten ze de huizen als (te) warme broodjes over de toonbank gaan totdat er geen yurt meer te koop is. In beide perioden gaan de elkaar hevig beconcurrerende makelaars failliet.

Onbetrouwbare spelers van de huizenmarkt

En dan hebben we nog de bouwers, de regering, de belastingdienst en de hypotheekbanken: dit zijn de spelers waar je niet op kunt rekenen. Een paar jaar geleden legde de ene na de andere aannemer het loodje, nu zijn er naar verluidt te weinig bouwers. Van de regering weet je het maar nooit. Hoe het in de (nabije) toekomst zal gaan met zonnepanelen of de aftrek van de hypotheekrente? Geen mens die het je kan vertellen. De fiscus leidt intussen een eigen leven: de hoogte van de gemeentelijke belasting (OZB) is bijvoorbeeld afhankelijk van de grillen van de lokale politiek. En de hypotheekbanken? Zij zijn het ene kwartaal streng, dan laten ze de teugels weer vieren. Er is geen land in de EU waar mensen meer voor hun huis lenen dan Nederland.

Spelletje

Kortom, een rare markt, de huizenmarkt. Ik ben blij dat ik al lang niet meer aan dit spelletje hoef mee te doen.

Robert Jan Blom