‘De slimste regio van de wereld’ noemt Eindhoven zich graag. Des te pijnlijker derhalve dat de bestuurders van deze ‘smart city’ er maar niet in slagen een paar eenvoudige rekensommen onder de knie te krijgen: optellen, aftrekken en ervoor zorgen dat je genoeg overhoudt. Vandaag moeten de inwoners van nabijgelegen Nuenen stemmen of ze bij Eindhoven willen horen. Velen stribbelen tegen. Voornaamste reden: ‘In de meest intelligente regio van de wereld kunnen ze niet met geld omgaan.’
Opgeslokt door Eindhoven?
Landelijk is het raadgevend referendum weliswaar afgeschaft maar dat wil niet zeggen dat het instrument van de volksraadpleging in een la is verdwenen. Zo krijgen inwoners van Nuenen vandaag de kans om te stemmen over de vraag of hun gemeente (waar behalve Nuenen ook de kerkdorpen Gerwen en Nederwetten toe behoren) door Eindhoven mag worden opgeslokt. Als gevolg van aanhoudende bestuurlijke perikelen besloot de provincie Brabant begin dit jaar om Nuenen bij Eindhoven te voegen. Dankzij een initiatief van de lokale SP-fractie, verklaarde tegenstanders van de herindeling, krijgen de Nuenense burgers vandaag de gelegenheid zich via een raadgevend referendum uit te spreken over dit plan.
‘Door en door verrotte’ politiek
Bij eerdere enquêtes sprak een meerderheid van de Nuenenaren zich vóór de samenvoeging uit. Het referendum kan het tij alleen doen keren wanneer minstens dertig procent van de kiesgerechtigden zijn of haar stem uitbrengt, anders wordt de uitslag als niet-representatief beschouwd. Dat het rommelt in het gemeentehuis, zal niemand in het Van Gogh-dorp ontkennen. Regionale media berichten al jaren over de chaos die de ‘door en door verrotte’ politiek van Nuenen zou kenmerken. Desondanks zijn veel burgers huiverig om zich in nóg groter avontuur te storten: de sprong in het financiële ravijn dat Eindhoven heet. Vooral het feit dat de gemeente Eindhoven het presteert om schuld op schuld te stapelen terwijl de regionale economie groeit als kool, baart Nuenenaren zorgen.
Financieel mismanagement
In 2011 werd Eindhoven in New York uitgeroepen tot slimste regio ter wereld. Louis Zacharilla, medeoprichter van het Intelligent Community Forum, de denktank die de prijs uitreikte, roemde de Brabantse stad als ‘een gemeenschap waar we wat van kunnen leren’ en als ‘een voorbeeld voor een nieuwe manier van denken over samenwerking en regionale ontwikkeling’. Het is uiterst twijfelachtig of Zacharilla zijn woorden anno 2018 zou durven te herhalen. De gemeente Eindhoven maakte zich immers consequent schuldig aan financieel mismanagement van het soort dat alleen aan notoire domoren is toe te schrijven. Wanneer ’s werelds failliete steden eens in het zonnetje worden gezet, zal de naam van Eindhoven in neon schitteren naast het berooide Detroit, menen criticasters.
Miljoenentekorten
Het jaar 2016 werd afgesloten met een tekort van 14,6 miljoen euro. Vooral de uitgaven binnen het sociaal domein (onder meer uitkeringen, jeugdzorg en de kosten van de WMO) pakten veel hoger uit dan voorzien. Ook in 2017 lukte het de managers van ’s werelds slimste stad niet om ’s werelds meest simpele rekensom op te lossen: twee bedragen van elkaar aftrekken en op nul uitkomen. Lange tijd leek het er zelfs op dat het tekort verder zou stijgen naar 21 miljoen. Alleen dankzij papieren meevallers wist het gemeentebestuur het gat te camoufleren: het nadelig saldo bleef beperkt tot drie miljoen euro.
‘Alarmerend’
Voor 2018 wordt opnieuw een tekort verwacht, dit keer van twintig tot dertig miljoen euro. ‘Alarmerend,’ aldus Marcel Oosterveer, de Eindhovense wethouder van financiën die deze zomer is aangetreden. Wanneer ook hij de zaken niet op orde weet te krijgen, loopt Eindhoven een reële kans onder curatele van het Rijk te worden geplaatst. Het is een perspectief waar de inwoners van Nuenen van gruwen. Hun gemeente, die ook met de nodige financiële problemen kampte, wist 2017 af te sluiten met een overschot van negen miljoen euro.