Zwartgallige winkelgoeroes beweren al jaren dat de tijd van warenhuizen voorbij is – en dat hebben ze goed gezien. Maar intussen zijn er ook veel kleinere winkelbedrijven verdwenen. Hoe kunnen we een totale ondergang van het fenomeen winkel voorkomen, vraagt onze columnist Robert Jan Blom zich af. Hij gaat te rade bij het orakel Marcel Boekhoorn.
Tachtig miljoen schuld
Wie wil Hudson’s Bay kopen? Het zo groots opgezette warenhuis heeft ‘last’ van schulden, zo heette laatst. ‘Last’ is een understatement: Hudson’s staat voor tachtig miljoen in het rood. Al twee jaar na de vestiging in Nederland loopt het helemaal mis. Het is einde oefening. Geen hond zal een warenhuis willen overnemen dat precies dezelfde spullen verkoopt als de vertrouwde Bijenkorf.
Geen hond wil Sissy-Boy kopen
Ander bedrijf, zelfde vraag: wie wil Sissy–Boy kopen? Al vorig jaar kampten de 45 winkels en zeshonderd medewerkers tellende modeketen met verliezen. Geen hond wil Sissy-Boy kopen. De tent is failliet verklaard. Vervolgens neemt de directie-familie de zaak over, uiteraard zonder schulden en met veel minder personeel.
Blokker werd ‘weggegeven’
Vooruit, nóg een paar vragen dan. Wie wil Intertoys kopen? Geen hond natuurlijk. De speelgoedgigant ging failliet. Meerdere franchisenemers hielden hun toko overeind maar of dat lang gaat duren is de vraag. Wie wil CoolCat kopen? Geen hond. O0k de modeketen ging snel failliet. Wie wil Blokker kopen? Geen hond. De zaak werd weggegeven met een ‘bruidsschat’ van € 280 miljoen.
Ook kleinere winkelbedrijven verdwijnen
Wie wil… Ach, laat ik ook maar stoppen. Ik kan aan de gang blijven. Talloze winkelbedrijven balanceren immers aan de rand van de afgrond. Zwartgallige winkelgoeroes beweren al jaren dat de tijd van warenhuizen voorbij is – en dat hebben ze goed gezien. Maar intussen zijn er ook veel kleinere winkelbedrijven verdwenen. Eerst vielen juist de particuliere winkels af, speciaalzaken (bakkers, slagers) volgden en de laatste jaren zijn winkelketens en warenhuizen aan de beurt.
Het orakel Boekhoorn
Wat is er straks nog over? Hoe kunnen we een totale ondergang van het fenomeen winkel voorkomen? Tja, dat weet niemand. Of… wat hoor ik daar? Is er toch nog een orakel dat ons mee wil nemen op de weg naar hernieuwd succes? Jawel, en het is niemand minder dan Marcel Boekhoorn. Wie zegt-u? Boekhoorn, de man die de HEMA overnam met het verhaal dat hij er weer een oer-Nederlands bedrijf van wilde maken, zoals het dat ooit was, in 1926.
Verkopen aan franchise-ondernemers
Maar dat idee staat alweer op een laag pitje; inmiddels is Boekhoorn de bakkerijen van de HEMA liever kwijt dan rijk en wil hij doorgaan met het afstoten van HEMA-vestigingen, zeg maar met het verkopen daarvan aan franchise-ondernemers. Met dat ‘oer-Hollands’ bedoelt de puissant rijke ondernemer kennelijk dat hij terug wil naar de tijd waarin nog niemand wist wat een franchisenemer was, er nog maar weinig filialen waren en je voor een tompouce gewoon naar de warme bakker liep. Of misschien wil Boekhoorn zo snel mogelijk geld verdienen aan zijn investering? Geen enkel bezwaar natuurlijk maar doe dan alsjeblieft niet alsof je De Redder van een stukje Nederlandse cultuur bent.
Faillissementsrecht misbruik
Ooit behoorde Boekhoorn tot de grote aandeelouders van de McGregor Fashion Group. Dat bedrijf, met twaalfhonderd medewerkers, ging in 2016 failliet. De verdenking bleef hangen dat het bestuur het faillissementsrecht had misbruikt om schulden en personeel af te schudden. Afgeslankt ging McGregor verder. Kort daarna volgde opnieuw een bankroet. Ach, resultaten uit het verleden bieden nu eenmaal geen garantie voor de toekomst, verklaart Boekhoorn in dit soort gevallen graag. Deze en andere ‘ijzeren ondernemerslessen’ staan te lezen in Denken als Marcel Boekhoorn, een dit jaar verschenen boek waarin auteur Jan Metz de strategieën van de ’ondernemendste investeerder van Nederland’ tracht te ontrafelen.
Trophy wives
‘Beperk je verliezen’ en ‘Lang leve de lol’ blijken andere belangrijke filosofieën van Boekhoorn, las ik. Ik gun de ondernemer van harte zijn luxeleven met privéjet, luxe jacht, wagenpark en appetijtelijke trophy wives. Maar ik gun de HEMA-franchisenemers die een overnamecontract onder de neus geschoven krijgen nog iets anders: bestaanszekerheid. Voor hen heb ík een ijzeren les: gooi dat contract in de papiervernietiger en begin een eigen bedrijf zonder besmette naam. En doe het voordat de vraag ‘Wie wil HEMA kopen? weer gaat rondzingen.
Robert Jan Blom