Draait de economie echt fantastisch?

Het gaat weer geweldig!

Kent u dat programma nog waarmee Ursul de Geer in de jaren negentig furore maakte? De ietwat stijve doch gezellige tv-maker struinde vakantiebestemmingen af en ontlokte aan Nederlanders in den vreemde opmerkelijke verhalen die steevast werden afgesloten met een welgemeend: ‘Het is hier fantasties!’ Toen ik vorige week de krantenkoppen las, gingen mijn gedachten automatisch terug naar Ursuls tv-show. Of je nou de Volkskrant ter hand nam of De Telegraaf, de dagbladen waren het wonderwel met elkaar eens over de stand van zaken in onze economie: ‘Het gaat weer geweldig!’ Meer export, meer consumptie, meer investeringen, zo had het CBS berekend. Ten opzichte van het tweede kwartaal van vorig jaar is de Nederlandse economie gegroeid met 3,3 procent.

Euforische stemming

Wat is het toch een geluk om in Nederland geboren te zijn, dacht ik bij mezelf. We behoren tot de meest competitieve en innovatieve economieën in de wereld, zelfs de werkloosheid is aan het dalen en kruipt nu onder de vijf procent. Maar voordat mijn euforische stemming op de rest van Nederland overslaat, toch een kleine kanttekening. Ten eerste hangt de stijging van de economische groei nauw samen met een aantal externe factoren waar Rutte & co niets aan hebben bijgedragen: de prijs van olie (die al een paar jaar historisch laag blijft) en het excessieve monetaire beleid van Mario Draghi die de rente naar nul heeft gedrukt. Tegelijkertijd is het onmiskenbaar dat het huidige kabinet precies die maatregelen heeft getroffen waardoor optimaal geprofiteerd kon worden van deze factoren. Landen als België, Italië en Frankrijk, die hun economie ten opzichte van het tweede kwartaal van 2016 met respectievelijk 1,4, 1,5 en 1,8 procent zagen groeien, presteren op hetzelfde speelveld aanzienlijk slechter.

Weinig verschil

De vraag blijft: wat heeft ú aan deze economische groei? U heeft al een huis met een hypotheek die alleen tegen een schandalige boeterente kan worden overgesloten. Dat de benzineprijs relatief laag blijft, is leuk maar leidt niet tot een gigantische verbetering van uw inkomen. Intussen ontvangt u 0,10 procent rente op uw spaartegoed en moet u meer betalen bij de supermarkt waar de prijzen van melk, boter, vis en vlees verontrustend snel stijgen. U bent wel toe aan een nieuwe auto maar ook daarvan schieten de prijzen omhoog. Kortom, al die ronkende krantenkoppen ten spijt, onder de streep ziet u maar bar weinig verschil met de magere jaren hiervoor.

Wie wordt er echt beter van?

Ik zag op tv mensen voorbijkomen die zich afvroegen waar de klinkende munten achter die bewonderenswaardige economische groei toch blijft. Wie wordt er wel beter van? De aandeelhouders? De directeuren? Ik hoorde economen beweren dat de doorsnee landgenoot wel degelijk verschil in zijn portemonnee merkt ‘want er zijn nu meer mensen met een baan’. Nogal wiedes, zeg ik dan op mijn beurt. Absoluut, het is geweldig dat werkloze mensen nu een baan hebben maar, al die mensen met een baan hebben die betere economie en die verbeterde werkgelegenheid mogelijk gemaakt, waarom mogen zijn daar dan niet van profiteren?

Geen stuiver wijzer

Onze minister-president temperde de verwachtingen. Lastenverlichting? Salarisverhoging? Nee, we moeten de hand nog even op de knip houden. De economie draait als een tierelier maar ook de komende jaren moet er bezuinigd worden. Er is 1,7 miljard nodig voor defensie, er is geld nodig voor de zorg, voor jeugdzorg en nog voor heel veel andere zaken. De conclusie is duidelijk: in een slechte economie zijn er mensen met wie het heel goed blijft gaan en mensen die de klappen krijgen. In een goede economie is het niet anders. Nog steeds zijn er miljoenen mensen die daar geen stuiver wijzer worden. Als loonstijgingen en lastenverlichting inderdaad uitblijven, dan blijft de economie precies zoals die gedurende de crisisjaren was. Ik voorspel dat Rutte straks in de herfst Ursul de Geer van stal moet halen om de stemming erin te houden.

Robert Jan Blom