Ondernemers die bij het naderen van de pensioengerechtigde leeftijd hun bedrijf willen verkopen, komen maar al te vaak van een koude kermis thuis. Goodwill? Reputatie? Een koper betaalt niet voor ‘in het verleden behaalde resultaten’, waarschuwt onze columnist Robert Jan Blom. Hij let alleen op reële verkoopwaarde en vooral op innovatiekracht want, de hyperconcurrent ligt op de loer.
Kritisch enthousiasme
Als het om de kwaliteit van bedrijven gaat, kan ik weleens narrig uit de hoek komen. Op verontwaardigde toon vraag ik me dan af wat al die directeuren toch aan het doen zijn met hun ondernemingen. Ik mopper niet alleen over mkb-bedrijven, óók grote toko’s als Air France-KLM en Blokker spaar ik niet. Mijn klaagzang komt voort uit goede bedoelingen: ik heb het ondernemerschap lief. Met kritisch enthousiasme probeer ik ondernemers te wijzen op hun tekortkomingen. Op de vaak te hoge verwachtingen bij de start van hun bedrijf, op het gevaar van nonchalance als het een tijdje goed gaat (‘dan zal het ook wel goed blíjven gaan…’) en op de soms naïeve gedachten die er heersen over het verkopen van een bedrijf.
Verkopen van een bedrijf is een enorme klus
De afgelopen maanden kwam dit laatste punt weer eens in het middelpunt van de belangstelling te staan. Uit een onderzoek bleek dat de gemiddelde ondernemer daar veel te gemakkelijk over denkt: ‘Mijn bedrijf dat ik veertig jaar heb gerund verkopen? Ach, dat doe ik wel een paar maanden vóór mijn pensioendatum,’ redeneren veel ondernemers. Hoe dom kun je zijn! Het verkopen van een bedrijf is een enorme klus, bijna net zo moeilijk en ingewikkeld als het oprichten van een onderneming. Elk jaar vinden er in Nederland ca. 1800 bedrijfsoverdrachten plaats. In aanloop naar deze transacties komt vooral de verkoper van een koude kermis thuis.
Hyperconcurrentie
Een prijs voor de gedurende vele jaren van betrouwbaar zakendoen gecreëerde goodwill? Dat kun je gevoeglijk vergeten. Het draait niet om een in het verleden opgebouwde reputatie, meneer, het gaat om de toekomst! Zelfs de waarde van een beproefd business model is allerminst zeker. Henk Volberda, aan de Erasmus universiteit verbonden als hoogleraar strategisch management en ondernemingsbeleid, waarschuwde er onlangs nog voor dat bestaande business modellen steeds meer onder druk komen te staan door wat hij ‘hyperconcurrentie’ noemt.
Disruptie
Het gevaar komt niet van die gezellige concullega’s waarmee je tijdens de jaarlijkse werkgeversborrels een schaal bitterballen deelt, het komt uit geheel onverwachte hoek, van een stel whizzkids uit Eindhoven, Shenzhen of Silicon Valley. ‘Kijk bijvoorbeeld welk effect AirBnB op de hotelketen heeft,’ zegt Volberda. ‘Bestaande markten kunnen worden opgeschud door organisaties met onverwachte producten en diensten, een fenomeen beter bekend als disruptie.’ Wat wél telt bij de verkoop van een bedrijf is de mate waarin een ondernemer zich heeft voorbereid op de voortrazende technologische ontwikkelingen, op robotisering, 3D-printing en nanotechnologie.
Reële verkoopwaarde
Kortom, rustig naar je pensioendatum surfen in het vertrouwen dat je rond je 65-ste de tent ‘wel even’ aan de hoogste bieder van de hand doet, is er niet meer bij. En je reputatie verzilveren al helemaal niet. Reële verkoopwaarde en vooral innovatiekracht, dát zijn de elementen die een verkoopprijs bepalen. Een bedrijf leiden is per definitie vallen en opstaan – tot het eind aan toe. Het zou jammer zijn wanneer een ondernemer die zich decennialang voor zijn bedrijf heeft ingezet er op het laatste moment erachter komt dat er niets anders opzit dan een diepe inkomensval omdat hij met zijn rug naar de toekomst is blijven staan.
Robert Jan Blom