Banken zijn ten dode opgeschreven

Salaris in papieren zakje

Bent u al wat ouder? En dan bedoel ik niet de definitie die een moderne werkgever hanteert maar écht ouder, zeg 60-plus. In dat geval kunt u zich vast nog wel de tijd herinneren waarin u uw salaris in een papieren zakje ontving. Of misschien weet u nog dat uw vader aan het eind van de maand met een tevreden zucht dit zakje op de eettafel legde en in de richting van moeder schoof. Ergens halverwege de jaren zestig kwamen de banken in het geweer tegen dit gebruik. Ze begonnen het nut van een bankrekening te propageren. Veilig, gratis en gemakkelijk, luidde het devies.

Betaalcheques

Om betalingen te kunnen verrichten, stelden zij hun klanten zogeheten ‘betaalcheques’ ter beschikking. Ook deze cheques waren gratis, evenals de dagafschriften die de klant na elke betaling ontving. Sterker nog, u werd beloond voor uw keuze om uw geldverkeer voortaan via een bank te laten lopen en wel met rente. Hoe meer u spaarde, hoe meer rente u kreeg. Was u bereid uw spaargeld voor een bepaalde tijd vast te zetten, dan kreeg u nóg meer rente. Om het u nog eenvoudiger te maken, verschenen in talloze straten in steden en dorpen bankfilialen zodat iedereen ‘zijn’ bank bij de hand had. En u kon er ook terecht voor een hypotheek, een reisverzekering of een goed gesprek over uw pensioenplan.

Gezwicht

We zijn massaal gezwicht voor dit verleidelijke aanbod. Hoewel nergens in de wet staat dat een burger verplicht is een bankrekening aan te houden, is het vrijwel onmogelijk geworden om zonder IBAN-nummer door het leven te gaan. Ziet u uzelf al naar Apeldoorn rijden om de motorrijtuigenbelasting contant te betalen? En de huurtoeslag te innen? En gaat u met de filiaalmanager van Marqt in debat omdat u erop staat in cash te betalen terwijl deze supermarkt alleen pinnen toestaat? Uw leven zou op een hel uitdraaien. Toch is er steeds meer voor te zeggen om deze strijdbijl op te graven. Want u en ik, we zijn er met z’n allen ingeluisd door dat bankenconglomeraat, zeg maar gerust belazerd! Ga maar na. Nadat iedereen zijn cheques had ingeleverd en op het o zo handige bancaire systeem was overgestapt, kwamen de banken met het verhaal op de proppen dat ze toch wel veel kosten moesten maken om die enorme geldstromen te beheren. Ze brachten voortaan wat geld in rekening voor hun diensten. Aanvankelijk alleen voor het openen van een rekening en later ook voor pinpassen, creditcards en zelfs afschriften.

Casino in de boardroom

En daar bleef het niet bij. Al die bankfilialen op de hoek? Ze zijn nagenoeg verdwenen. De paar vestigingen die resteren zien u liever gaan dan komen. Zodra u er een voet over de drempel zet, wordt u verwezen naar internet of apparaten die buiten aan de muur hangen. Maar ook die automaten worden geleidelijk steeds schaarser - te duur, te inbraakgevoelig. Gelukkig kunt u zich nog troosten met de gedachte dat uw geld bij een bank veiliger is dan onder uw matras. Of toch niet? De bankencrisis heeft laten zien dat zelfs grote banken kunnen omvallen omdat een stel doorgedraaide wiskundige wizards in de boardroom een casino opende: ze speelden roulette met obligaties die hun onderliggende waarde ontleenden aan hypotheken die aan zwervers en notoire wanbetalers waren verkocht. Zeker, met dank aan de diverse nationale overheden is deze crisis (grotendeels) bezworen maar is uw geld daarmee veilig? Nee, de roulette heeft zich naar uw inbox verplaatst. Eén moment van onoplettendheid en u klikt op een phishingmailtje waarna u een berg digitale financiële ellende over u heen gestort krijgt.

Entree betalen bij bank

Van de bank krijg ik rente, zegt u? Klopt, maar het is een kwestie van tijd voordat het laatste argument dat voor bankgebruik pleit ongeldig kan worden verklaard. Vorige week verlaagde de Triodos bank als eerste de spaarrente naar nul procent. Onderzoeksbureaus en gelddeskundigen buitelden daarop over elkaar heen om ons te vertellen dat we straks moeten betalen voor een spaartegoed en voor het aanhouden van een spaarrekening. Let op mijn woorden: over tien jaar betaalt u voor het binnentreden van een bankgebouw € 5 entree en een vraag stellen aan een onnozele bankmedewerker die alleen het www-adres van zijn werkgever kan spellen kost u € 20 per 10 minuten. Zullen we weer oude vrouwtjes tegenkomen die € 40.000 onder hun rokken meedragen? Keren de salariszakjes terug? Worden mensen straks weer bestolen van het spaargeld in hun portefeuille? Zo’n vaart zal het niet lopen. Ik zie een andere ontwikkeling. Mensen zullen zich meer en meer realiseren dat ze beroofd zijn door de banken: beroofd van service, veiligheid en rente. Nieuwe spelers zullen de financiële sector betreden met hedendaagse varianten op het contant betalen. Hoe dát er precies uit gaat zien, kan ik niet voorspellen. Wel dat de aloude bankenbranche die ons met zijn roofkartel heeft kaalgeplukt en daardoor ten dode is opgeschreven.

Robert Jan Blom