Voor ze het weten worden de meeste mensen die in de schulden belanden omringd door hulpverleners die hen met raad en daad bijstaan. Maar, wie zorgt er eigenlijk voor de ondernemers die met een onbetaalde factuur achterblijven? Niemand, betoogt onze columnist Robert Jan Blom. Schuldeisers kunnen het schudden – en dat hebben ze ook een beetje aan zichzelf te danken.
Brave hulpverleners
Vorige week schreef ik op deze plek over het verschijnsel van het particulier faillissement. Steeds meer organisaties – schuldhulpbureaus, politici, gemeenten en zelfs ziektekostenverzekeraars – bekommeren zich tegenwoordig om de schuldenaar die er een potje van heeft gemaakt. Nobele initiateven, noteerde ik, hoe meer mensen er uit het financiële moeras worden gered, hoe beter. Binnen afzienbare tijd zullen particuliere faillissementen niet meer voorkomen, mark my words. Maar, al die brave hulpverleners dreigen één belang over het hoofd te zien, dat van de benadeelde schuldeiser, de leverancier die in goed vertrouwen de bestellingen heeft afgeleverd.
Geld uitgeven wat je niet hebt
Een privéschuld bouw je niet zomaar op. Daar moet je flink je best voor doen. Hoe? Heel simpel: door geld uit te geven dat je niet hebt. Stel, je ontvangt een maandsalaris van € 2000 netto en je geeft € 2300 uit: zoonlief moest en zou voor zijn verjaardag de nieuwe Playstation 4. Een aderlating van € 300. Pech zeg, aan het eind van diezelfde maand begeeft de koppeling van je auto het. Een reparatie van € 600. Zo zit je na twee maanden al op een achterstand van bijna € 1000. Dat ga je niet zomaar redden. Dus wat doe je? Je sluit een lening af. De maandelijkse aflossing kan je nét dragen, heb je becijferd. Twee maanden later weer een tegenvaller: je koelkast geeft de geest. En dus…
Achtergronden van privéschulden
En dus werk je jezelf steeds verder in de nesten. Ik heb eens een onderzoek verricht naar de achtergronden van privéschulden. In de top-5 van meest voorkomende oorzaken woedt een hevige concurrentie tussen huurschulden, autofinancieringen, alimentatie, verslavingen (gokken, drugs, alcohol) en vakanties. Natuurlijk, het kán tegenzitten in je leven. Omstandigheden kunnen zich zo tegen je keren dat het erop lijkt dat alle ellende in een keer op je afkomt. Alle begrip daarvoor. Maar laten we waken voor overdrijving. De meeste schuldenaren hebben ‘schuld’ aan hun schuld. Zij kunnen hun sores niet afschuiven op de samenleving. Toch doen ze dat maar al te graag.
Schade door schulden: 3,5 miljard euro
Het aantal particuliere faillissementen daalt in rap tempo, tegelijkertijd dienen steeds minder mensen een aanvraag voor een schuldsaneringstraject in. Vergis u echter niet. We hebben het nog altijd over honderdduizenden mensen. Het Nibud gaat er vanuit dat circa een op de vijf Nederlandse huishoudens ‘kampt met problematische schulden’. Die schuldenberg bezorgt ons allemaal een schade van ongeveer 3,5 miljard euro per jaar. Want, wat doet de winkelier wanneer de tv niet wordt afbetaald? Aan wie berekent de bank de kosten door van oninbare vorderingen? Aan u en mij.
Uithuilen tegen de borst van Emile Roemer
Er wordt dezer weken veel gepraat over schulden. Wanneer het om aandacht van campagne-voerende lijsttrekkers gaat, is de schuldenaar na de vluchteling een goede tweede. Het eigen risico is te hoog, de kinderbijslag te laag, ze zijn aangewezen op de voedselbank en ga zo maar door. Het ontbreekt er nog maar aan dat er een marketeer voor het gerecht wordt gesleept omdat hij met een gewiekste reclameboodschap mensen heeft verleid zich in de schulden te steken. Hoort ú weleens iemand praten over de schuldeiser? Ik niet. Ik hoor alleen larmoyante verhalen van stakkers die er een zootje van hebben gemaakt en als beloning tegen de brede borst van Emile Roemer mogen uithuilen.
Leveren aan klanten-zonder-poen
Aan schuldeisers wordt geen troost geboden. Ze kunnen het schudden, ze mogen het zelf uitzoeken, niemand zorgt voor hen. Uit angst als egoïstische ondernemerspartij te worden weggezet, durft zelfs de VVD niet. Moeten we dan medelijden met hen hebben? Nee, dat niet. Schuldeisers zouden heel goed voor zichzelf kunnen zorgen maar dat doen ze onvoldoende. Waarom? Omdat ze zó graag verkopen dat ze te beroerd zijn om effectief na te gaan of de klant wel kredietaardig genoeg is. Ze leveren liever aan klanten-zonder-poen dan helemaal niet. Kortom, niet alleen de betalingsmoraal kan stukken beter, ook de leveringsmoraal moet nodig door de wasstraat.
Robert Jan Blom