Denkt u ook weleens: ‘Jammer van V&D, sneu voor Perry Sport maar, mij raakt het niet.’ Dan bent u niet de enige. De direct betrokkenen uitgezonderd, zijn we geneigd te denken dat een faillissement ons niet in de portemonnee treft. Onze columnist Robert Jan Blom legt uit waarom deze redenering geen stand houdt. Een bankroet treft ons allemaal, stelt hij.
Ook stagiairs dupe van faillissement
Afgelopen week berichtte het
AD dat ook stagiairs de dupe zijn van een faillissement: vierhonderd mbo-scholieren die werkstages doorliepen bij Aktiesport, Scapino, V&D en Perry moeten hals over kop op zoek naar een nieuwe werkgever. De organisatie van mbo-scholen heeft een brandbrief gestuurd naar de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, met verzoek of zij bedrijven wil oproepen meer stageplekken beschikbaar te stellen. Wellicht heeft u dit nieuws gemist, het werd ook niet groot gebracht, maar toch is het interessant omdat het illustreert hoe een faillissement kan ingrijpen in het leven van mensen die relatief ver van de onderneming af staan, in dit geval scholieren.
Blinde vlek
Op een vreemde manier hebben we een blinde vlek voor de impact van een bankroet. Als we in de krant lezen dat er in een jaar tijd tienduizend faillissementen zijn uitgesproken, denken we dat er tienduizend ondernemers op de fles zijn gegaan, individuen. Daar blijft het bij lange na niet bij, ga maar na. Een ondernemer heeft gemiddeld vijf werknemers. Van dat totaal aan vijftigduizend ontslagen personeelsleden, blijft ongeveer de helft werkloos. Stel nu eens dat elk van deze werknemers thuis nog een partner heeft, en een kind: dan gaat het ineens om 25.000 maal 3 personen, oftewel 75.000 mensen, die de gevolgen van het faillissement voelen, nog exclusief de tienduizend ondernemers. Nemen we die er ook bij en tellen we de circa vijfduizend banen die bij toeleveranciers verloren gaan erbij op, dan komen we – conservatief geschat – uit op een kleine honderdduizend mensen die met het faillissement te maken hebben.
3,5 tot 4 miljard euro schade
Denkt u nog steeds: ‘Pfff, gelukkig hoor ik niet bij die honderdduizend.’ Het spijt me, fout gedacht. Ook als ordinaire belastingbetaler betaalt u mee aan de ‘lasten’ van een faillissement. Waarom? Omdat de achterblijvende schade tussen de 3,5 en 4,5 miljard euro bedraagt. Driekwart hiervan wordt opgebracht door verhuurders, banken, leasebedrijven en andere ondernemingen. Zij houden er geen spaarpotje op na ten behoeve van mogelijke faillissementen: ze berekenen de schade door via prijs- en tariefsverhogingen waar iedereen mee te maken krijgt. En de rest van de faillissementskosten komen voor rekening van de fiscus. ‘Heb ik niks mee te maken,’ zegt u maar helaas, ook die rekening is voor ons allemaal.
Faillissementen kosten elke Nederlander per jaar € 200
Aan faillissementen en schuldsaneringen is elke Nederlander jaarlijks circa € 200 aan extra lasten kwijt – niemand die hier aan ontkomt. Een land met heel veel faillissementen wordt vanzelf een stuk armer. Gedurende de crisis – van 2008 tot 2015 – zijn er in totaal circa 70.000 faillissementen uitgesproken. Dat heeft u € 1600 gekost. Triest, nietwaar? Vergelijk het met winkeldiefstal. Ook al steelt u zelf nooit wat, u betaalt toch mee aan de schade die de dieven veroorzaken. En aan de maatregelen die de winkeleigenaar neemt, meer surveillanten, meer camera’s, een beter alarmsysteem. Ondernemers die failliet gaan, zijn geen dieven. Maar het verschil is kleiner dan men denkt: bij herhaling is vastgesteld dat 95 procent van alle faillissementen en schuldsaneringen ontstaat door 'eigen schuld’, oftewel ‘mismanagement’. Immers, waarom gaat de ene bakker failliet en de andere niet? Waarom gaat V&D ten onder en floreren andere warenhuizen in Nederland en in het buitenland wel? Antwoord: omdat veel ondernemers niet kunnen ondernemen. Ze weten alleen hoe ze moeten overleven in een goed draaiende economie waarin de klanten wel vanzelf komen. Zodra de economische toestand een andere benadering vereist, durven ze niet in te grijpen en betalen u en ik de schade. Het is maar dat u het weet.
Robert Jan Blom