‘Grote prijsaanpassingen op de financiële markten.’ Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, drukte zich netjes uit in het persbericht dat zijn instelling gisteren liet uitgaan. ‘Geopolitieke onrust’, ‘heropleving Europese schuldencrisis’, ‘besmettingseffecten’: de in keurige bewoordingen verpakte waarschuwing is echter glashelder – DNB vreest een beurscrash. Wordt Klaas Knot gegrepen door het Oktober Effect of is er echt iets aan de hand?
Premier Rutte: signalen op groen
Misschien moet premier Rutte, als hij straks uit de VS terugkeert van zijn handelsmissie, zijn chauffeur opdracht geven even bij het Amsterdamse Frederiksplein te parkeren zodat hij met Klaas Knot een kopje koffie kan drinken. Want tussen de economische perspectieven die beide gezagsdragers de afgelopen dagen schetsten, gaapt een hemelsbreed verschil. Nog maar een week geleden, tijdens de speech die hij in Noordwijk tot de crème de la crème van ondernemend Nederland richtte, haalde Rutte de zonnige cijfers van het CBS aan. ‘Bijna alle signalen staan op groen. Consumenten durven weer te kopen. Bedrijven durven weer te investeren. Het aantal faillissementen is flink aan het dalen.’
DNB: signalen op rood
Maar in acht dagen tijd kan er klaarblijkelijk veel veranderen. In de visie die DNB gisteren presenteerde, staan bijna alle signalen op rood. In haar Overzicht Financiële Stabiliteit (OFS), een halfjaarlijks overzicht van ontwikkelingen die de financiële stabiliteit in Nederland kunnen beïnvloeden, windt DNB er geen doekjes om. Door het ruime monetaire beleid van de centrale banken (gratis geld rondpompen, historisch lage rente) hebben beleggers meer risico’s genomen en ‘een zoektocht naar rendement’ ingezet. Wanneer de VS zoals verwacht de rente verhoogt en de Grieken opnieuw dwars gaan liggen, kunnen er ‘grote prijsaanpassingen op financiële markten’ ontstaan. De ‘zeepbelvorming’, waarover Knot in een toelichting sprak, kan gaan barsten.
Onheilspellende prognose
Ter onderbouwing van haar onheilspellende prognose, wijst DNB op een aantal negatieve fluctuaties uit de achterliggende periode. Tussen mei en augustus kelderde de beurs van Shanghai met 43 procent, de roebel verloor een kwart van haar waarde, de Turkse lira heeft sinds begin dit jaar 24 procent ingeleverd en de S&P grondstoffenindex is met 27 procent gezakt. Gevoegd bij de recente volatiliteit van de beurskoersen ontstaat een risicokaart waar DNB niet vrolijk van wordt. Tot op heden verloopt de oktobermaand kalm maar de naderende renteverhoging in de VS kan, aldus Knot, de ‘trigger’ zijn die tot wereldwijde onrust leidt.