KLM slaat laatste bladzijde om

Turbulente luchtlagen

Ik zeg niet zo snel: ‘Ik heb het u wel gezegd’, maar in oktober 2014 schreef ik over Air France - KLM : ‘Faillissement? Tsja.... Gaat dat gebeuren  in 2015? Of misschien toch nog een jaartje later. Wanneer het doek valt voor KLM, voor Air France of voor Air France - KLM, weten we (nog) niet. Maar als het bericht komt, ben ik niet verbaasd....’ Nee, ik beweer niet dat KLM nu failliet gaat, feit is wel dat de blauwe zwaan door uiterst turbulente luchtlagen koerst. Ga maar na: in oktober liet KLM weten dat er duizenden banen zouden worden opgedoekt, bij Air France ‘slechts’ 800 jobs. Hoewel iedereen verwachtte dat Air France de KLM geheel zou inlijven, leken de banken aan te dringen op een ander scenario: de verkoop van KLM.

Gouden deal

Voor Delta (VS), Etihad Airways (Verenigde Arabische Emiraten) of een Chinese carrier zou de overname een gouden deal zijn, Air France zou in een klap haast schuldenvrij zijn. Maar tijdens de laatste aandeelhoudersvergadering wist de Franse staat een truc uit te halen. Het stemrecht van aandeelhouders die hun stukken langer dan twee jaar in bezit hebben, werd verdubbeld. En omdat Parijs ruim vijftien procent van de aandelen bezit, beschikt zij nu de facto over een belang van dertig procent. Met andere woorden: er wordt niets verkocht, zolang de Franse staat dat niet wil.

Paniek zaaien

Wat er nu feitelijk gaat gebeuren, weet niemand. Dat gaan de heren van Air France ons niet vertellen, ze willen geen paniek zaaien in Amsterdam. Waarom de Franse staat het nodig achtte zijn zeggenschap te vergroten, wordt evenmin helder uitgelegd. Toch zullen we binnenkort moeten vernemen wat er nu eigenlijk aan de hand is en vooral, hoe het verder gaat met deze onzalige combinatie. Een schuld van vijf miljard euro poets je niet weg met een stemrechttruc. Ik benijd het personeel van de KLM niet. Elke dag staan zij op met onzekerheid. Hoe verder? Gaan we failliet? Worden we verkocht? Vallen er gedwongen ontslagen? En ondertussen moeten zij vriendelijk blijven glimlachen en hun passagiers veilig naar hun bestemming brengen.

Fusie leidt tot niets

Enkele jaren geleden toonde een onderzoek aan dat een fusie in de meeste gevallen  tot niets leidt. Waarom niet? Omdat er zelden sprake is van een som der gelijke delen. Het woord ‘fusie’ camoufleert de boekhoudkundige werkelijkheid dat er sprake is van een ‘simpele’ overname. Wanneer zij onder de vleugels van een grotere onderneming gaan opereren, hopen de medewerkers van het kleinere bedrijf op een betere toekomst. Met lede ogen moeten zij aanzien dat zij de pineut zijn. De fusie schept geen extra werkgelegenheid, er vallen juist ontslagen. Omdat kleine broer afhankelijk is van grote broer, is het personeel van de onderliggende partij het eerst aan de beurt.

Synergievoordelen

Vaak wordt geredeneerd dat de samenwerkende bedrijven allerlei synergievoordelen kunnen behalen. Vergeet het allemaal maar, zo luidde de conclusie van het onderzoek, het verwachte profijt blijft doorgaans uit. Een culturele mismatch, teveel ego’s in de boardroom, gedoe over bonussen en aandelenverhoudingen. Nee, als het om fusies gaat, moeten we uiterst alert zijn. Voor de kleine overgenomen onderneming ziet het er somberder uit. Voor de economie is er ook geen voordeel. Eigenlijk is er helemaal geen voordeel.

Janboel

Air France – KLM is helaas geen uitzondering op dit verhaal. De werkgelegenheid is gekrompen, de positie ten opzichte van de concurrentie verslechterd en op financieel en bestuurlijk terrein is het een janboel. Ik blijf bij mijn standpunt: de KLM wordt opgedoekt, verkocht of failliet verklaard. Nu was het met de KLM al langere tijd huilen met de pet op maar sinds de fusie is het niet meer goed gekomen. Ooit zullen we de naam KLM kwijt raken, net zo goed als dat gebeurde met Sabena, Fokker en binnenkort met Malaysia Airlines. De KLM schrijft momenteel de laatste bladzijde van zijn bestaan. Het zal helaas een zwarte bladzijde zijn.

Robert Jan Blom