Nederland staat er weer beter voor, betogen onze politici. Maar de financiële rekenmeesters in Den Haag maken een boekhoudkundige fout. Nederland wordt op de been gehouden door miljoenen mensen die kosteloos werk verrichten, werk dat niet aan de rechterzijde van de balans verschijnt. Hoe staat ons land er voor wanneer de cijfers langs de meetlat van een bv worden gelegd?
Is de crisis voorbij?
Het is om kriegelig van te worden: we zitten nu op zo’n 750.000 werklozen oftewel 8,5 procent van de beroepsbevolking. Bekende bedrijven als Halfords en Mexx worden failliet verklaard, met vele werklozen tot gevolg. De ene na de andere bank laat weten afscheid te nemen van nog eens enkele duizenden werknemers. KPN kondigt alweer een afslankingsoperatie aan. En de politici? Zij houden stug vol dat de crisis voorbij is. Waarom? Omdat u op achttien maart 2015 naar de stembus moet voor de provinciale statenverkiezingen. Wie alert is, weet dat het pover gesteld is met de financiële gezondheid van ons land. Natuurlijk: een land kan niet echt failliet gaan. Maar als je een koele cijferaar op onze statistieken zou loslaten, laten we zeggen een private equity aasgier die een vijandig bod op de bv Nederland overweegt, tot welke conclusie zou hij dan komen? Ten eerste zou hij vaststellen dat Nederland Inc. onder een torenhoge schuldenlast zucht. Ten tweede zou hij bijkans worden bedolven onder uit allerlei kasten tuimelende lijken. Tot zijn verbazing zou hij concluderen dat Nederland overeind wordt gehouden door vrijwilligers die eigenlijk normaal betaald zouden moeten krijgen.
Een leger van 5,8 miljoen vrijwilligers
Volgens het CBS zijn er in ons land maar liefst 5,8 miljoen mensen die tenminste eenmaal per jaar onbetaald werk verrichten voor een maatschappelijke organisatie. Vrijwilligerswerk varieert van een paar keer per jaar vergaderen in de oudercommissie van een school of een kinderopvangcentrum tot veertig of meer uur per week in touw zijn voor de voetbalclub of een zorginstelling. Vergis u niet: vrijwilligers gaan niet louter uit liefdadigheid of onder sociale druk aan de slag. Voor miljoenen mensen gaat het om echt werk. Complete dorpen worden door vrijwilligers leefbaar gehouden. Er zijn vrijwilligers die het personenvervoer regelen (denk aan de buurtbus en de buurttaxi), vrijwilligers die straatcontroles houden en bij de vrijwillige politie en brandweer werkzaam zijn. Vrijwilligers die in het zwembad kaartjes verkopen en tijdens zwemlessen op kinderen letten. Soms wordt ook de buurtsuper bemenst door vrijwilligers. In sportkantines staan enkel vrijwilligers achter de toog. Filmfestivals en culturele manifestaties worden georganiseerd door vrijwilligers. In de zorg wemelt het van de vrijwilligers, in Fair Trade-winkels kom je alleen vrijwilligers tegen. Speeltuinen en dierenasiels worden in veel plaatsen geheel door vrijwilligers gerund.
Zonder vrijwilligers zou Nederland vastlopen
Is er iets mis met de gigantische inzet van vrijwilligers? Op het eerste gezicht niet. Ik heb buitengewoon veel waardering voor al die mensen die zich belangeloos inzetten. Hulde! U verdient allen een standbeeld! Tegelijkertijd vertroebelt het massale vrijwilligerswerk de blik op de werkelijke bedrijfseconomische situatie van de bv Nederland. Want minstens de helft van alle taken bestaat uit werk waarvoor elke maand salaris zou moeten worden overgemaakt. Stelt u zich eens voor dat al die vrijwilligers morgen looneisen gaan stellen, gaan staken zelfs. In de kerken zouden geen kerstkaarsen worden ontstoken, geen sfeervolle stallen worden ingericht. De horeca krijgt een klap te verduren omdat duizenden kerstborrels op het laatste moment worden afgelast. Tennishallen blijven leeg omdat kersttoernooien niet doorgaan. Bejaarden komen de deur niet meer uit omdat er niemand meer is die met hen gaat wandelen. Valse honden rennen over de straten omdat asielhouders uit boosheid de kooien openzetten. Het Dickensfestijn in Deventer wordt afgeblazen, de kerstmarkt van Gouda geannuleerd. Ja, het land zou compleet vastlopen.
Tsunami van faillissementen
Als vrijwilligers besluiten het bijltje erbij neer te gooien, zouden de faillissementscijfers alle records breken. In plaats van de 10.000 faillissementen en 14.000 schuldsaneringen die we nu jaarlijks noteren, zou er een tsunami van faillissementen over ons heen spoelen. Een reusachtige golf die heel het land in de ellende onderdompelt. De private equity aasgier zou al naar een paar uur de boeken sluiten en terug naar New York vliegen. Tegen zijn baas zou hij zeggen dat Nederland niet overnamewaardig is. Werklozen zitten er thuis met een bijstandsuitkering en een somber toekomstperspectief. Het werk wordt gedaan door vrijwilligers.
Robert Jan Blom