Door de extreem lage rente lost Groot-Britannië obligatieleningen af die dateren uit de tijd dat het land failliet dreigde te gaan als gevolg van speculaties in de slavenhandel. Jaar van uitgifte? U leest het goed, 1720.
Laagste rente ooit
Bankiers moeten zich fors achter de oren krabben om zich een moment te herinneren dat de rente op staatsobligaties lager was dan nu. Sterker nog: ze moeten de geschiedenisboeken induiken om een antwoord te vinden. En zelfs dan zullen ze ontdekken dat ze wel erg ver terug moeten bladeren, ja, dat ze vergeefs zoeken. Nooit eerder sinds de uitgifte van ’s werelds eerste staatsobligatie – een lening uit 1517 van de stad Amsterdam die later werd omgezet in staatslening – was de rente zo laag als nu. Deze week daalde de Nederlandse tienjaarsrente naar 1,07 procent, een trend die ook in alle andere Europese landen wordt gevolgd. De Duitse rente is voor het eerst onder de een procent gedoken, een niveau waar Londen nog royaal onder blijft. De Bank of Engeland handhaaft al geruime tijd een rentestand van een half procent, het laagste tarief sinds de oprichting van het instituut in 1694.
War bonds
‘England expects that everyman this day will do his duty.’ En: ‘If you cannot fight, you can help your country by investing all you can in 5 per cent Exchequer Bonds ... Unlike the soldier, the investor runs no risk.’ Precies honderd jaar geleden riep de Britse regering het volk op de eerste wereldoorlogskas te spekken door zogenaamde ‘war bonds’ te kopen. De staat verplichtte zich het geld binnen maximaal veertien jaar terug te betalen met een rente van 3,5 procent. De lening bracht 333 miljoen pond op maar, de obligatiehouders moesten iets langer wachten dan beloofd. In 1927 zag toenmalig minister van Financiën Winston Churchill aankomen dat de centrale bank niet in staat zou zijn de lening af te lossen. En dus ‘verpakte’ hij de leningen in een nieuwe obligatie, en passant de looptijd oprekkend tot onbepaalde tijd. De beleggers werden getroost met een renteverhoging van een half procent.
Perpetuele leningen
Ook in Nederland gaven overheden obligaties met een oneindige looptijd, oftewel perpetuele leningen, uit. Een bekend voorbeeld zijn de waterschapsbrieven, lang geleden uitgegeven door het Waterschap Zeeuwse Eilanden ter financiering van dijkversterking. Maar een door de staat uitgegeven prep, zoals de vakterm luidt, is toch vooral een Engelse uitvinding. De Britten herfinancierden een reeks leningen in de vorm van een prep, leningen die teruggaan tot 1720, de tijd waarin de Londense city bijna bezweek onder de inzakkende winstverwachtingen rond aandelen van de South Sea Company, een onderneming die het exclusieve recht op de aanvoer van slaven aan de Spaanse koloniën had verkregen. Ook voor de strijd tegen de dominantie van Napoleon (de Napoleontische oorlogen van 1804-1815), tegen tsaristisch Rusland (de Krimoorlog van 1853-1856) en tegen de Ierse hongersnood (1845-1852) werd een beroep gedaan op het volk via leningen die later tot prep werden geconsolideerd.
Aflossen is goedkoper
Tot voor kort was het niet profijtelijk de leningen af te lossen maar door de extreem lage rentestand is het voor de Bank of Engeland goedkoper de preps af te lossen dan er rente over te blijven betalen. Eind vorige week kondigde George Osborne, de Britse minister van Financiën, aan ‘delighted’ omdat hij mocht meedelen dat ‘wij een deel van ’s lands Eerste Wereldoorlog-schulden gaat aflossen.’ In eerste instantie gaat het om een aflossing van 218 miljoen pond. In totaal staat er nog twee miljard pond uit bij 11.200 geregistreerde houders. Afhankelijk van de economische situatie, bekijkt Osborne of hij in staat is alle leningen af te lossen. Met deze onverwachte stap poetsen de Britten het blazoen van de geplaagde bankensector weer een beetje op. Banken zijn door en door betrouwbaar, zelfs leningen van honderden jaren oud worden uiteindelijk keurig afgelost, dat is de boodschap die Londen deze week de wereld instuurt. Een relatief eenvoudige mededeling die meer waard is dan de duurste reclamecampagne.